SAHTE FATURA (NAYLON FATURA) DÜZENLEME SUÇU VE CEZASI : VUK 359 KAPSAMINDA HUKUKİ DÜZENLEMELER
Vergi Usul Kanunu, vatandaşların elde ettikleri gelirlerden, mevcut malvarlıklarından ya da satın aldıkları ürünlerden belli oranda vergi alınmasını, bu vergilerin düzenli şekilde toplanmasını, kanun hükümlerine aykırılık durumunda ise cezai yaptırım uygulanması amacıyla kaleme alınmıştır. Yazımızda vergi usul kanununa muhalefet suçlarından olan sahte fatura düzenleme veya kullanma suçu ele alınacaktır.
1.SAHTE FATURA NEDİR?
Gerçeğe dayanmayan bir hukuki ilişki dolayısıyla düzenlenmiş fatura, sahte fatura olarak adlandırılmaktadır. Diğer adıyla naylon fatura nedir ve ne için kullanılır?
Fatura, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 229.maddesinde satılan mal ya da yapılan işin tutarının gösterilmesi için malı satan ya da işi yapan kişi tarafından müşteriye verilen ticari vesika olarak tanımlanmıştır. Bu faturanın gerçek hukuki ilişkiye dayanmadan düzenlenmesi durumunda fatura naylon fatura olarak adlandırılmaktadır. Bu faturanın düzenlenmesi de kullanılması da VUK gereği suç teşkil etmektedir.
Naylon fatura neden düzenlenir?
Sahte fatura düzenleme ve kullanmanın amacı vergi ödememek ya da daha az vergi ödemektir.
Bir belgenin fatura olarak kabul edilebilmesi için bazı unsurları içermesi gerekmektedir. Vergi Usul Kanununun 230.maddesinde faturanın;
1.Düzenleme tarihi, seri ve sıra numarasını
2.Düzenleyenin adını, işyeri adresini, bağlı bulunduğu vergi dairesini ve hesap numarasını, varsa ticaret unvanını;
3.Müşteri adını, adresini, varsa vergi dairesini ve hesap numarasını ve ticaret unvanını;
4.Mal ya da işin niteliği ile fiyatını
5.Malın teslim tarihini ve irsaliye numarasını (mal taşınacaksa sevk irsaliyesi de bulunmalı. Son tüketiciler malı kendi taşıyacaksa sevk irsaliyesi zorunlu değil) bulundurması gerekir.
Bu şartları taşımayan belge fatura kabul edilmeyeceği için evrak sahte olarak düzenlense bile sahte fatura düzenleme ve kullanma suçu oluşmayacaktır. Ancak bu durumda şartlar gerçekleşiyorsa sahte belge düzenleme suçu oluşabilir. (TCK 207)
2.SAHTE FATURA DÜZENLEME VE KULLANMA SUÇU
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 359.maddesinde sahte fatura düzenlemek ve kullanmak fiilleri suç olarak düzenlenmiştir. Vergi Usul Kanunu 359 b de vergi kanunları gereğince düzenlenen belgeyi yok etmek, belgenin asıl ya da suretine kısmen ya da tamamen sahte olarak düzenlemek veya kullanmak üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası gerektirir suç olarak düzenlenmiştir. Kanuna göre gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge sahte belge olarak kabul edilmektedir. Bu suçun oluşabilmesi için devlet nezdinde vergi ziyaının oluşması gerekli değildir.
DÜZENLEME : Gerçeğe uygun olmayan hukuki ilişki esas alınarak faturanın hazırlanmasıdır.
KULLANMA : Faturanın niteliğine uygun bir maksadın elde edilmesi amacıyla hukuki işleme konu edilmesidir.
Yargıtay 11. Ceza Dairesi 2017/3995 Esas , 2019/1301 Karar sayılı dosyasında sahte fatura düzenleme suçu ile kullanma suçunun farklı suçlar olduğu, sahte fatura düzenleme suçunda, gerçek bir alışveriş ya da herhangi bir mal tesliminin bulunmadığı, bu suçun mükelleflerin komisyon karşılığında fatura düzenlemesi şeklinde gerçekleştiği, sahte fatura kullanmada ise haklarında sahte fatura düzenlemekten dolayı vergi tekniği raporları bulunan mükellefler tarafından düzenlenen faturaların, vergi indiriminden faydalanmak amacıyla ilgili dönemlerde kullanılması gerektiğine değinilmiştir.
VUK madde 359 da düzenlenen sahte fatura düzenleme ve kullanma suçunun oluşabilmesi için belgenin fatura özelliklerini taşıyor olması gerekir. Aksi takdirde alelade bir belgeden söz edileceği için 359 b de düzenlenen suç oluşmaz. Nitekim Yargıtay 11.Ceza Dairesinin 2016/1790 Esas , 2016/7437 Karar sayılı dosyasında VUK 230 da öngörülen şartları içermeyen belgenin fatura oluşturmayacağı belirtilerek dava konusu olayda dosya içerisinde sahte düzenlendiği iddia edilen faturaların bulunmadığı ve şekil şartlarını taşıyıp taşımadığının incelenmesi imkanı bulunmadığından mahkumiyet kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Failin sahte olarak düzenlediği faturayı kullanması durumunda SADECE SAHTE FATURA DÜZENLEME SUÇU oluşacaktır. Fail sahte faturayı kullandığı için ayrı bir suç oluşmamaktadır. Ancak başkası tarafından sahte olarak düzenlenen faturanın kullanılması durumunda sahte fatura kullanma suçu oluşmaktadır. Nitekim Yargıtay 11. Ceza Dairesi 2016/1851 Esas , 2018/9473 Karar sayılı dosyasında sanığın sahte olarak düzenlediği faturayı kullanması olayında sadece sahte fatura düzenleme suçunun oluştuğuna hükmetmiştir.
Önceden sahte fatura kullanma ve düzenleme suçunda aynı takvim yılına ilişkin fiiller zincirleme suç hükümlerine tabi tutulurken farklı takvim yılına ilişkin filler birden fazla suç oluşturduğu içtihat edilmişti. Yargıtay 11. Ceza Dairesi 2016/5563 Esas , 2018/10104 Karar sayılı dosyasında aynı takvim yılında birden fazla fatura düzenlenmesi halinde zincirleme suç hükümlerinin uygulanması gerektiğine hükmetmiştir. Yargıtay 11. Ceza Dairesinin 2017/11742 Esas , 2021/9489 Karar sayılı dosyasında ise her takvim yılında işlenen sahte fatura düzenleme ve sahte fatura kullanma suçlarının birbirinden bağımsız ve ayrı suçlar olduğu belirtilmiştir. 7394 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi Ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 4.maddesiyle yeni bir düzenleme getirildi. Buna göre bu suçların birden fazla takvim yılı veya vergilendirme dönemi içinde aynı suç işleme kararının icrası kapsamında işlenmesi halinde, Türk Ceza Kanununun 43 üncü maddesi uygulanır. Yani farklı takvim yılları için ayrı suç oluşmayacak sadece cezada artırım yoluna gidilecektir.
213 sayılı kanun 359 da düzenlenen sahte fatura düzenleme ve sahte fatura kullanma suçları birbirinden farklı suçlar olup bunların birbirine dönüşme imkanı bulunmamaktadır. Sahte fatura düzenleme suçundan açılan davada sanığın bu faturayı düzenlemediği sadece kullandığı ortaya çıktığında mahkemenin sanığa ek savunma hakkını kullandırarak sahte fatura kullanmak suçundan mahkumiyete hükmetmesi mümkün değildir. Nitekim Yargıtay 11. Ceza Dairesi 2017/9009 Esas 2021/7715 Karar sayılı dosyasında sahte fatura düzenleme ve sahte fatura kullanma suçlarının birbirinden bağımsız ve ayrı suçlar olup birbirine dönüşmeyeceği belirtilerek sahte fatura kullanma ve sahte fatura düzenleme suçlarından tek hüküm kurulması bozma nedeni yapılmıştır.
Yargıtay 11. Ceza Dairesi 2017/15505 Esas , 2020/6881 Karar sayılı dosyasında da bu suçların birbirinden farklı olduğu ve ayrı ayrı ceza verilmesi gerektiğine değinilmişse de sanık aleyhine temyiz olmadığı için bu husus bozma nedeni yapılmamıştır.
Kanunlarda değişiklik yapılması yaygındır. VUK 359 düzenlemesi 2021 yılında değişiklik gösterse de bu husus sahte fatura için uygulanmamaktadır. Ancak 2022 yılında yapılan değişiklikler bu suç için önem arz etmektedir. Bu değişiklikler suçun cezasına, kovuşturma yöntemine etki etmektedir.
Naylon fatura kesmenin cezası nedir?
Bu suçun cezası 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezasıdır. Ancak dava açıldıktan sonra VUK 359 son dakika değişiklikleri lehe olması durumunda davanızda uygulanabilir.
3.SAHTE FATURA DÜZENLEME VEYA KULLANMA SUÇUNDA ÖZEL KOVUŞTURMA ŞARTI
Sahte fatura düzenleme ve sahte faturayı kullanma suçlarında yetkili kişilerce hazırlanan mütalaa kovuşturma şartı olarak karşımıza çıkmaktadır. Söz konusu mütalaa Rapor Değerlendirme Komisyonları tarafından hazırlanır. Rapor Değerlendirme Komisyonlarının Oluşturulması İle Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmeliğe göre bu komisyon Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca Daire Başkanlığına dahil olan meslekte on yılını tamamlamış Vergi Müfettişleri arasından görevlendirilecek en az üç asil ve yeterli sayıda yedek üyeden oluşur.
Vergi müfettişleri ya da vergi müfettişi yardımcıları VUK 359 da yer alan suçların işlediğini tespit ederlerse rapor değerlendirme komisyonunun mütalaasıyla vergi dairesi başkanlığı veya defterdarlık tarafından suçun Cumhuriyet başsavcılığına bildirilmesi gerekmektedir. Suçun işlendiği ancak kanunda belirtilen kişilerce tespit edilebilir.
Cumhuriyet savcılığı da önüne gelen olayda VUK 359 da yer alan suçların işlendiği kanaatine varırsa vergi dairesine mütalaa hazırlanması için bilgide bulunur.
Yönetmeliğin 13.maddesinde bu mütalaaların en geç 60 gün içerisinde hazırlanması gerektiğine hükmedilmiştir. Ancak bu süre kesin nitelikte olmadığından uygulamada komisyonların bu süreleri aştığı görülmektedir.
Bu mütalaa gerek Cumhuriyet savcıları gerekse mahkemeler nezdinde bağlayıcı değildir. Mütalaaya rağmen kovuşturmaya yer olmadığına dair karar ya da beraat hükmü verilebilir.
7394 sayılı kanunun 5.maddesiyle 213 sayılı Vergi Usul Kanununda düzenleme yapılmıştır. Buna göre 359.maddede yer alan suçlarla ilgili yapılan soruşturma veya kovuşturmalarda mütalaaya konu fiilin, başka biri tarafından veya başka bir kişiyle birlikte gerçekleştirildiğinin ortaya çıkması halinde, bu kişi bakımından kamu davası açılması için rapor düzenlenmesi ve mütalaa verilmesi şartı aranmaz.
Mütalaa olmaksızın açılan davanın sonucu ne olur?
Yargıtay 11. Ceza Dairesi 2016/8243 Esas , 2018/2984 Karar sayılı dosyasında vergi dairesi sanığın sahte fatura kullanmak suçunu işlediğine yönelik vergi suçu raporu hazırlamışsa da iddianame sahte belge düzenlemek suçundan düzenlenmiştir. Mahkeme bu iki suçların birbirinden ayrı ve bağımsız suç oluşturduğunu belirtip sahte belge düzenleme suçunda usulüne uygun mütalaa bulunmadığından davanın düşürülmesine, sahte fatura kullanmak suçu yönünden ise savcılığa ihbarda bulunulmasına karar vermiştir.
Yargıtay 11. Ceza Dairesi de 2017/7880 Esas , 2017/6038 Karar sayılı dosyasında dava şartı olan mütalaa bulunmadığından davanın düşürülmesine karar vermiştir.
4.SAHTE FATURA DÜZENLEME VE KULLANMA SUÇUNDA ETKİN PİŞMANLIK
15 Nisan 2022 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan 7394 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi Ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile vergi suçlarında etkin pişmanlık kurumu uygulanmaya başlanmıştır.
Sahte fatura düzenleme ve kullanma fiilinin vergi ziyaıına sebep olması durumunda tarh edilen verginin, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamı ile kesilen cezaların yarısı ve buna isabet eden gecikme zammının ödenmesi halinde faile verilecek cezada indirim yapılması hükme bağlanmıştır. Söz konusu bedellerin soruşturma aşamasında ödenmesi durumunda verilecek ceza yarı oranında, kovuşturma aşamasında HÜKÜM VERİLİNCEYE KADAR ödenmesi durumunda ise ceza üçte bir oranında indirilir. Ancak bu indirimden yararlanabilmek vergi mahkemesinde dava açılmaması, açılmışsa feragat edilmesi, kanun yollarına başvurulmaması veya başvurulmuşsa vazgeçilmesi şartına bağlıdır.
Yine kanunda tarh edilen vergi ve vergi aslına bağlı olarak kesilen cezanın bulunmadığı durumlarda verilecek cezanın yarı oranında indirileceği düzenlenmiştir. . Ancak bu indirimden yararlanabilmek vergi mahkemesinde dava açılmaması, açılmışsa feragat edilmesi, kanun yollarına başvurulmaması veya başvurulmuşsa vazgeçilmesi şartına bağlıdır.
SAHTE FATURA DÜZENLEME VE KULLANMA CEZASI
Vergi Usul Kanunu 359. Maddede naylon fatura cezası üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası olarak düzenlenmiştir. Söz konusu yargılama asliye ceza mahkemelerince yapılmaktadır. Vergi suçları teknik bilgi gerektiren suçlardan olup suçun oluşup oluşmadığının tespiti alanında uzman avukatlar tarafından incelenmelidir. Bu konu hakkında detaylı bilgiye erişmek için alanında uzman avukatlarımızdan randevu alabilirsiniz.
Av.Sema Nur Deveci Ustundağ
Av.Hüseyin Acar
