ÖĞRENCİ DİSİPLİN CEZALARINA İTİRAZ VE İPTAL DAVASI : HAKLAR, SÜREÇLER VE SİCİL DURUMU
Eğitim ve öğretimin sorunsuz şekilde gerçekleştirilmesi, öğrencilerde toplum bilincinin oluşturulması amacıyla öğrencilerin uyması gereken bazı kurallar bulunmaktadır. Bu kurallara aykırılığın yaptırıma tabi tutulacağı kanunlarda ve yönetmeliklerde düzenlenmektedir. Yazımızca disiplin cezaları nedir, bu cezaların verilme süreci nasıldır, cezadan sonra izlenebilecek hukuki süreçler nelerdir, okul disiplin cezaları sicile işler mi gibi sorular cevaplanacaktır.
1.DİSİPLİN CEZASI NEDİR?
Öğrencinin okulda, arkadaşlarına ve öğretmenlerine karşı uyması gereken kurallara aykırılık söz konusu olduğunda uygulanan cezalar okulda disiplin cezaları olarak adlandırılmaktadır. İlkokul ve ortaokul öğrencilerinin uyacağı kurallar ile bu kuralların ihlali durumunda uygulanacak yaptırımlar Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinde, lise öğrencilerinin uyması gereken kurallar ve bunlara ilişkin yaptırımlar Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinde, üniversite öğrencilerinin uyması gereken kurallar ile bu kuralların ihlali durumunda uygulanacak yaptırımlar 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununda ve ilgili yönetmelikte düzenlenmiştir.
Her ne kadar ilkokul öğrencilerinin uyması gereken kurallar olsa da ilkokul öğrencileri disiplin cezasına tabi tutulamaz. Disiplin cezaları ortaöğretimden itibaren verilmektedir.
Disiplin cezalarında yaptırımların uygulanmasındaki temel amaç toplum düzeninin korunması ve öğrencinin yaptığı olumsuz davranışlarının farkına vararak bu davranışlarının olumlu yönde düzeltilmesini sağlamaktır.
1.ORTAOKULDA DİSİPLİN CEZALARI NELERDİR?
Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin 54.maddesinde ortaokul öğrencilerinin olumsuz davranışlarının özelliklerine göre uyarma, kınama ve okul değiştirme yaptırımlarından biri uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
A.UYARMA: Kanuna göre düzeltilebilecek davranışlar hakkında uyarma yaptırımı uygulanır. Uyarma bir süreçtir. Kanuna göre bu süreç sözlü uyarma ile başlar ve öğretmen, öğrencisi ile olumsuz davranışları üzerinde konuşarak düzeltmesi gerektiği, aksi takdirde kendisine başka yaptırım uygulanabileceğini bildirir. Öğrencinin bu davranışlarına devam etmesi durumunda öğrenci ile sözleşme imzalama sürecine geçilir ve öğrenci bu davranışları değiştireceğine yönelik bir sözleşme imzalar. Öğrencinin bu davranışa devam etmesi durumunda okul yöneticisi ve olması durumunda okul rehberlik öğretmeniyle birlikte veli ile görüşme gerçekleştirilir. Velinin toplantıya gelmemesi durumunda tutanak tutulur. Öğrencinin davranışlarını tekrarlaması durumunda öğrenci, öğrenci davranışlarını değerlendirme kuruluna gönderilir.
B.KINAMA: Yönetmelikte belirtilen hareketlerinin gerçekleştirilmesi durumunda okul yönetimince davranışın yaptırım gerektirdiği ve tekrarının gerçekleştirilmemesi gerektiğinin yazılı olarak bildirilmesidir.
C.OKUL DEĞİŞTİRME : Yönetmelikte belirtilen hareketlerinin gerçekleştirilmesi durumunda öğrencinin başka bir okulda eğitimine devam etmesi için okuldan gönderilmesidir.
2.ORTAOKUL DİSİPLİN CEZASININ UYGULANMASI USULÜ NEDİR?
Yönetmeliğin 56.maddesinde öğrencinin yaşı, cinsiyeti, yaptırım uygulanacak fiili işlerkenki ruh hali, başarı durumu değerlendirerek cezaların takdir edilmesi gerektiği düzenlenmiştir.
Yönetmelikte uyarma ve kınama cezalarının Öğrenci Davranışlarını Değerlendirme Kurulu tarafından verilen kararın okul müdürü tarafından onaylanması ile uygulanacağı belirtilmiştir. (madde 62) Bu karar veliye tebliğ edilir.
Öğrenci Davranışlarını Değerlendirme Kurulu yönetmeliğin 57.maddesinde düzenlenmiştir. Bu kurul müdür başyardımcısı, öğretmenlerden seçilecek 3 kişi ve okul aile birliğinden seçilecek 1 veliden oluşur. Kurul oy çokluğuyla karar alır. (3 kişinin olumlu oyu ile)
Okul değiştirme cezası ise Okul Öğrenci Davranışlarını Denetleme Kurulunun vermiş olduğu cezanın İlçe Öğrenci Davranışlarını Denetleme Kurulunun onayıyla uygulanmaktadır. Bu ceza sonrasında veli okula çağrılarak bilgilendirilir. Velinin davete uymaması durumunda karar veliye tebliğ edilir ve tebliğ şerhi dosyada saklanır.
İlçe Öğrenci Davranışlarını Denetleme Kurulu ilçe milli eğitim müdürünün görevlendireceği bir şube müdürünün başkanlığında, ilçe merkezindeki resmi ve özel ortaokullar ile imamhatip ortaokullarındaki öğrenci davranışlarını değerlendirme kurulu başkanlarının arasından seçilecek iki üyenin katılımı ile oluşur.
Aynı olumsuz davranışın o eğitim ve öğretim yılı içinde tekrarı halinde bir üst yaptırım uygulanmaktadır.
3.ORTAOKUL DİSİPLİN CEZALARINA KARŞI İTİRAZ USULÜ
Yönetmeliğin 56.maddesinde öğrenci hakkında verilen disiplin cezalarına karşı kararın tebliğinden itibaren 5 gün içerisinde okul müdürlüğüne itirazda bulunulabileceği düzenlenmiştir.
Okul değiştirme kararına itiraz dilekçesi okul müdürü tarafından İlçe Öğrenci Davranışlarını Denetleme Kuruluna gönderir.
İtiraz sonuçlanıncaya kadar yaptırım kararı uygulanamaz.
İtiraz sonucunda kararın kaldırılmasına karar verilmemişse karar kesinleşir ve yaptırım e-okul sistemine eklenir.
Tutanak sicile işler mi?
Yapılan hareketten ötürü hakkında tutanak tutulan ancak ceza verilmeyen öğrencilerin sicilinde değişiklik olmaz.
Ortaokulda disiplin cezaları sicile işler mi?
Genel anlamda sicilden adli sicil kaydı anlaşılmaktadır. Bir fiilin adli sicile işlenmesi suç teşkil etmesi ve mahkemenin mahkumiyet kararı vermesiyle mümkündür. Disiplin cezasına konu hareket suç teşkil etmiyorsa adli sicile işlemez. Okulda uyarı cezası sicile işler mi sorusunun cevabı bu nedenle hayırdır.
Ortaokulda disiplin cezası sicilden silinir mi?
Ortaokul disiplin cezaları sicile işlemez ancak cezanın ortadan kaldırılması mümkündür. Her cezada düşen davranış puanlarının iadesi ile verilen cezanın kaldırılması yönetmeliğin 171.maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre davranışları olumlu yönde değişen, iyi halleri görülen ve olumsuz davranışları tekrarlamayan öğrencilerin durumları okul öğrenci ödül ve disiplin kurulunca incelenir ve öğretmenler kurulunda tekrar görüşülebilir. Bu durumda cezanın kaldırılmasına ve davranış puanlarının iadesine karar verilebilir. Olumlu kararlar e-okul ortamına kaydedilir yani e-okul sisteminde cezada düzeltime gidilir.
4.LİSE DİSİPLİN CEZALARI NELERDİR?
Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğine göre lisede verilecek disiplin cezaları kınama, okuldan kısa süreli uzaklaştırma cezası, okul değiştirme cezası ve örgün eğitim dışına çıkarma cezasıdır. Yönetmeliğin 163.maddesi gereğince disiplin kurulu tarafından verilen kınama ve okuldan kısa süreli uzaklaştırma cezaları okul müdürünün, okul değiştirme cezası, ilçe öğrenci disiplin kurulunun, örgün eğitim dışına çıkarma cezası, il öğrenci disiplin kurulunun, onayından sonra uygulanır.
5.LİSE DİSİPLİN CEZALARINA KARŞI İTİRAZ USULÜ NASILDIR?
Yönetmeliğin 169. Maddesinde cezalara itirazın cezanın tebliğini izleyen beş iş günü içinde okul müdürü, 18 yaşını tamamlamış öğrenci veya öğrenci velisi tarafından okul müdürlüğüne yapılacağı düzenlenmiştir. Okul müdürlüğü kınama ve okuldan kısa süreli uzaklaştırma cezalarına itiraz dilekçesini, itiraz hakkında görüşleriyle birlikte ilçe öğrenci disiplin kuruluna, okul değiştirme cezasına ilişkin itiraz dilekçesini il öğrenci disiplin kuruluna, örgün eğitim dışına çıkarma cezasına ilişkin itiraz dilekçesini üst disiplin kuruluna gönderir. İtiraz sonucu verilen karar kesin olup yeniden itiraz edilemez.
Öğrencinin kayıtlı olduğu okul dışındaki yaptırım gerektiren fiillerin de soruşturması yapılmalıdır. Örneğin öğrencinin kaldığı pansiyonda, ders, kurs veya telafi eğitimi aldığı okullarda, disiplin olaylarına karışmaları halinde, olayın meydana geldiği kurum tarafından gerekli soruşturmalar yapılır.
170.madde gereğince kesinleşen cezalar, e-Okul sistemine işlenir.
Lise disiplin cezaları sicile işler mi?
Lisede alınan disiplin cezasının sicile işleyip işlemeyeceği, disiplin cezasına konu hareketin suç teşkil edip etmemesiyle ilgilidir. Hareket suç teşkil etmiyorsa disiplin cezası sicile işlemez. Okuldan uzaklaştırma cezası sicile işler mi sorusunun cevabı da ihlal edilen kuralla ilgilidir.
Lise disiplin cezası sicilden silinir mi?
Lise disiplin cezaları sicile işlemez ancak disiplin kurulu tarafından iyi yönde gelişen öğrenciler belirlenerek öğretmenler kuruluna sunulur. Bu kurulda cezanın kaldırılmasına ve ceza puanının iadesine karar verilebilir. Olumlu kararlar e-okul sistemine işlenir.
Okuldan uzaklaştırma cezası sicilden silinir mi?
Ceza gerektiren fiil suç teşkil etmiyorsa sicile eklenen bir şey yoktur.
6.ÜNİVERSİTE DİSİPLİN CEZALARI NELERDİR?
Yükseköğretim Kanununun 54.maddesinde yükseköğretim öğrencilerinin kanunda belirtilen hareketlere aykırı davranması sonrası uyarma, kınama, kurumdan uzaklaştırma veya yükseköğretim kurumundan çıkarma cezaları verilebileceği düzenlenmiştir.
Kanuna göre disiplin cezası verilebilmesi için fakülte dekanı, enstitü veya yüksekokul müdürü soruşturma başlatmaya ya da disiplin kuruluna sevk etmeye yetkilidir.
Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Disiplin Yönetmeliğinin 13.maddesinde yetkili makamların disiplin cezası verilmeyi gerektirir eylemleri öğrenmelerinden sonra uyarma, kınama, yükseköğretim kurumundan bir haftadan bir aya kadar uzaklaştırma cezaları için bir ay içinde, yükseköğretim kurumundan bir veya iki yarıyıl için uzaklaştırma ile yükseköğretim kurumundan çıkarma cezalarında üç ay içinde soruşturmanın başlaması gerekmektedir. Aksi durumda zamanaşımı söz konusu olur. Yine eylemden sonra 2 sene içinde soruşturma başlanmazsa zamanaşımı gereği öğrenciye disiplin cezası verilemez.
Yönetmeliğin 26.maddesi gereğince disiplin cezalarına karşı 15 gün içerisinde üniversite yönetim kuruluna itiraz edilebilir.
Öğrencinin disiplin cezası gerektiren hareketi suç teşkil ediyorsa öğrenci hakkında başlatılan adli soruşturma, disiplin soruşturması yapılmasına engel değildir.
Üniversite disiplin cezaları sicile işler mi?
Yükseköğretim Kanununun 54.maddesinde disiplin cezalarının öğrencinin dosyasına ve siciline işleneceği hükme bağlanmıştır. Bu sicil adli sicil olmayıp 63.maddede düzenlenen Yükseköğretim Kurulu tarafından tutulan sicildir. Bu sicil, öğrencinin atanmasında, yükselmesinde, akademik unvanları kazanmasında önemli rol oynamaktadır. Üniversitede kınama cezası sicile işler mi sorusunun cevabı bu nedenle evettir.
7.KREDİ VE YURTLAR KURUMUNDA DİSİPLİN CEZALARI
Yükseköğretim öğrencilerinin eğitimlerini kolaylaştırmak için Bakanlık tarafından kurulan ve işletilen yurtlarda belirtilen kurallara uymamak da disiplin cezasını gerektirir. Gençlik Ve Spor Bakanlığı Yurt Hizmetleri Yönetmeliğinin 21.maddesinde yurt kurallarına aykırı davranmanın uyarı, kınama ve yurttan çıkarılma cezaları ile cezalandırılacağı düzenlenmiştir. Bu cezalar yurt disiplin kurulu tarafından teklif edilir, uyarı cezası yurt müdürünün, kınama cezası il müdürünün, yurttan çıkarılma cezası ise Genel müdürün onayı ile yürürlüğe girer.
Onaylanan disiplin cezaları Disiplin Kurulu Karar Defterine işlenir.
KYK disiplin cezası sicile işler mi?
Disiplin cezasını gerektiren hareket suç teşkil etmiyorsa bu disiplin cezası adli sicile işlemez ancak KYK’nın kendi sistemlerine işlenir. KYK uyarı cezası sicile işler mi sorusunun cevabı bu nedenle işlenen hareketle ilgilidir.
8.CEZALARIN HUKUKA UYGUNLUĞU
Verilen cezaların hukuka uygun olabilmesi için cezaların kanunlarda belirtilen usullere uygun verilmesi gerekmektedir. Uygulamada en fazla ihlal yapılan konu öğrencilere hukuka uygun savunma hakkı tanınmamasıdır.
Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin 60.maddesinde ortaokul öğrencileri için disiplin cezası verilebilmesi için Öğrenci Davranışlarını İnceleme Kurulunun öğrenci ve tanıkların ifadesinin öğretmen eşliğinde alınması gerektiğini hükme bağlamıştır.
Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin 194.maddesinde lise öğrencisi hakkında disiplin cezasının verilebilmesi için Disiplin Kuruluna sevk edilen öğrencilerin savunmasının alınması gerektiği, savunmaya davetin yazılı olarak ve imza karşılığında yapılacağı düzenlenmiştir.
Yükseköğretim Kanununu 54.maddesinde ise üniversite öğrencilerinin savunma hakkının bulunduğundan bahsedilmiştir. Yönetmeliğin 15.maddesinde de bu yönde hüküm bulunmaktadır.
Her türlü disiplin soruşturmalarında disiplin cezasını gerektiren fiilin öğrenciye yazılı olarak bildirilmesi ve savunma için en az 7 gün süre verilmelidir. Aksi takdirde verilen ceza hukuka aykırı olur. Bu takdirde disiplin cezasının iptali davası açılması ve cezanın iptal ettirilmesi gerekmektedir.
Danıştay 8. Daire Başkanlığının 2023/4309 Esas , 2024/2333 Karar sayılı dosyasında öğrencinin savunması alınmadan verilen disiplin cezasının usulüne uygun soruşturma yapılmadığı gerekçesiyle diptaline karar verilmiştir.
9.DİSİPLİN CEZALARINA KARŞI İPTAL DAVASI
Disiplin cezaları İdari Yargılama Kanununa gereğince idari işlem niteliğinde olup bu kararlara karşı iptal davası açılması mümkündür. İdari Yargılama Usulü Kanununun 7.maddesine göre idari işlemlerin iptali için dava açma süresi 30 gündür. Bu süre madde 8 gereği cezanın tebliğ edildiği günden başlamaktadır. İşleme itiraz durumunda süre durur. Danıştay idari mahkemelerde dava açılması için davacının menfaatinin ihlal edilmesi gerektiği görüşünü benimsemektedir. Disiplin cezası alan şahsın iptal davası açması için menfaati bulunmaktadır. Bu nedenle disiplin cezası alan öğrenci işlemin iptali için idareye başvurabilir ya da doğrudan işlemin iptali davası açabilir. Mevcut istatistiklere bakıldığında disiplin cezasının iptal edilme oranı %48 civarındadır. Bunun nedeni disiplin cezalarının verilmesinde hukuka aykırılıkların olmasıdır. Konu hakkında detaylı bilgiye ulaşmak için alanında uzman avukatlarımızdan randevu alabilirsiniz.
Av.Sema Nur Deveci Ustundağ
Av.Hüseyin Acar
