Türk Ceza Kanununun 45.maddesinde suçların hapis cezası ve adli para cezası olmak üzere 2 şekilde cezalandırılacağı hükme bağlanmıştır. Bazı suçların cezasın doğruda adli para cezası olarak düzenlenmiş iken bazılarının cezası adli para cezası ya da hapis cezası olmak üzere seçimlik yaptırıma bağlanmıştır. Yine bazı suçların cezası hem adli para cezası hem de hapis cezasıdır. Yazımızda adli para cezasının ne olduğu, bu cezanın nasıl hesaplanacağı ve nasıl ödeneceği ele alınacaktır.
1.ADLİ PARA CEZASI NEDİR? ADLİ CEZA NEDİR?
Savcı tarafından kamu davası açıldıktan sonra başlayan kovuşturma sürecinde mahkeme sanık hakkında bir karar verir. Kamu davası nedir?
Kamu davası, savcının iddianame hazırlaması ve bu iddianamenin kabulü ile açılan davadır. Bu dava sonucunda mahkeme sanığın cezalandırılmasına ya da beraatine karar verir. Sanığın cezalandırılmasına karar verilmiş ise adli para cezası, bu suçların karşılığında hükmedilebilecek cezalardan biridir. Kanunda suçun karşılığında hükmedilecek adli para cezasının aralığı belirlenir. Adli para cezasının alt sınırı ya da üst sınırı belirlenmemişse TCK 52/1 gereği verilecek ceza 5 günden az, 730 günden fazla olamaz.
Hakim adli para cezasının gün karşılığını olaya göre belirledikten sonra parasal hesaplama yapar. Gün karşılığı belirlenecek ücrette kişinin ekonomik ve diğer şahsi halleri göz önünde bulundurulur. Adli para cezası ne kadardır?
TCK 52/2 maddesi gereği adli para cezası günlük 100 TL ile 500 TL arasında belirlenecek ücret üzerinden hesaplanır. Söz konusu miktar 2.3.2024 tarihinde yürürlüğe giren 7499 sayılı kanun ile artırılmıştır. Kanun değişmeden önce adli para cezası miktarı 20 TL ile 100 TL arasında belirlenirdi.
Türk Ceza Kanununun 7.maddesinin 2. Fıkrasında suçun işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanun ile sonradan yürürlüğe giren kanunların hükümlerinin farklı olması halinde failin lehine olan kanunun uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Bu nedenle 2.3.2024 tarihinden önce işlenen suçlar bakımından adli para cezası 20 TL ile 100 TL arasında hesaplanır.
Hakim adli para cezasında taksit yoluna gidebileceği gibi peşin ödenmesine de karar verebilir. Taksitle ödemeye karar verildiği durumlarda bu taksit 4 aydan az 24 aydan fazla olamaz.
Yine hakim sanığa, ödeme için kesinleşmeden sonra 1 yıla kadar mehil verebilir.
2.ADLİ PARA CEZASINA NASIL HÜKMEDİLİR?
Sanık hakkında adli para cezasına hükmedilebilmesi ya da cezaların adli para cezasına çevrilmesi 5 halde söz konusu olur:
1.Suçun yaptırımı sadece adli para cezası ise adli para cezasına doğrudan hükmolunur.
2.Suçun cezası seçimlik olarak belirtilmişse yani adli para cezası ya da hapis cezasına hükmolunacağı düzenlenmiş ise hakim doğrudan adli para cezasına hükmedebilir. Hapis cezasına hükmedildiği durumda ise TCK 50/2 gereğince söz konusu hapis cezası adli para cezasına çevrilemez. Yine TCK 61/9 gereğince seçimlik yaptırımdan adli para cezasının seçildiği durumda hükmolunan ceza, kanunda hapis cezasının alt sınırından az, üst sınırından fazla olamaz.
3.Suçun yaptırımı hapis cezası ise hakim fail hakkında hapis cezasına hükmeder. Ancak hükmolunan hapis cezası kısa süreli hapis cezası ise TCK 50 gereğince söz konusu hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.
Taksirli suçlara ilişkin cezalar adli para cezasına çevrilebilir. Bu husus TCK’nın 50/4 maddesinde düzenlenmiştir. Ancak bilinçli taksir durumunda bu hüküm uygulama alanı bulamaz.
4.Kanunda açıkça belirtildiği durumlarda hapis cezası ile birlikte adli para cezasına hükmedilebilir.
5.TCK 65 gereğince özel af durumunda hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir veya infaz kurumunda çektirilecek süresi kısaltılabilir ya da adli para cezasına çevrilebilir. Adli para cezası affı 2023, 2024 yılında çıkmamıştır.
3.HANGİ SUÇLAR ADLİ PARA CEZASINA ÇEVRİLİR ?
Kanunda adli para cezasına çevrilecek suçlar belirtilmemiştir. Önemli olan işlenen suç değil hakim tarafından hükmolunan ceza miktarıdır. TCK 50 de kısa süreli hapis cezalarının adli para cezasına çevrilebileceği düzenlenmiştir.
Türk Ceza Kanununun 49.maddesinde süreli hapis cezaları düzenlenmektedir. 2.fıkrada 1 yıl ve daha az süreli hapis cezasının kısa süreli hapis cezası olduğu belirtilmiştir. Şu durumda 1 YIL VE DAHA AZ SÜRELİ HAPİS CEZASI ADLİ PARA CEZASINA ÇEVRİLEBİLİR.
– Hangi suçlar para cezasına çevrilir ?
Adli para cezasına çevrilecek suç tipi önemli değildir. Önemli olan hükmolunan ceza miktarıdır.
-Adli para cezası ertelenir mi ?
Adli para cezasının ertelenmesi TCK 51 gereğince mümkün değildir. Cezanın ertelenmesi sadece hapis cezaları için söz konusu olabilir. Adli para cezasından hapis cezasına dönen cezalar bakımından 5275 sayılı kanunun 16.maddesi saklıdır.
4.ADLİ PARA CEZASI NEREYE ÖDENİR?
Adli para cezasının infazı 5275 sayılı Ceza Ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 106.maddesinde düzenlenmektedir.
Vatandaşlar tarafından mahkeme para cezası nereye ödenir sorusuna sıkça rastlamaktayız. Öncelikle mahkeme tarafından hükmedilen adli para cezasının kesinleşmesi gerekmektedir. Kesinleşen cezanın infazı için mahkemece İnfaz Savcılığına yazı yazılır. İnfaz savcılığı adli para cezasının ödenmesi maksadıyla ödeme emri düzenler ve hükümlüye gönderir. Ödeme emrinde adli para cezasının tamamının ya da taksitle ödenmesi kararlaştırılmış ise taksidin 30 gün içerisinde ödenmesi, ödenmemesi durumunda cezanın hapis cezasına çevrileceği ihtar edilir.
Bu cezanın ödenebilmesi için hükümlü İnfaz Bürosundan Vergi Dairesine ithafen yazılan bir yazı almalıdır. Cezayı vergi dairesine ödemesinin akabinde dekontu infaz bürosuna teslim etmelidir. Bu işlemler sonrasında adli para cezası ödenmiş olur.
Kanunun 106.maddesine göre cezanın ödenmemesi durumunda Cumhuriyet savcısı adli para cezasını hapis cezasına çevirir ve hükümlünün iki saat çalışması karşılığı bir gün olmak üzere kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına karar verir. Hükümlü 1 gün içerisinde en fazla 8 saat çalıştırılabilir. Hükümlünün kamuya yararlı işte çalışmayı kabul etmemesi ya da uyarı ve önerilere uymaması durumunda söz konusu hapis cezasının açık cezaevinde çektirilmesine karar verilir. Ancak çocuklar hakkında verilen adli para cezası hapis cezasına çevrilemez.
Adli para cezasının peşin ödenmesine hükmedilmiş olması durumunda hükümlü cezanın 1/3’ünü ödeyip kalanın taksitlendirilmesi talebinde bulunursa kalan kısmın 2 eşit taksitle ödenmesine izin verilir. 1 taksidin ödenmemesi durumunda 2.taksit izni de iptal edilir ve ödenmeyen kısım hapis cezasına çevrilir. (madde 106/6)
-Adli para cezası geç ödenirse ne olur?
Adli para cezası tebliğden itibaren 30 gün içerisinde ödenmezse söz konusu ceza hapis cezasına çevrilir. Hapis cezasının kamuya yararlı bir işte çalıştırılmak suretiyle infazı mümkündür. Hükümlünün bunu kabul etmemesi durumunda cezanın açık cezaevinde çektirilmesine karar verilir.
Adli para cezasının hapis cezasına çevrilmesi durumunda bu süre 3 yılı geçemez. Birden fazla hükmün içtiması durumunda bu süre 5 yıldır. Hapsin ya da kamuya yararlı işte çalışmanın cezayı karşılamaması durumunda kalan adli para cezasının infazı için hüküm, Cumhuriyet Başsavcılığınca mahallin en büyük mal memuruna verilir. Kalan adli para cezası bu makamlarca 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre tahsil edilir. (madde 106/ 7-11)
Adli para cezası, hapis cezasına çevrilen hükümlü 106.maddenin 8.maddesi gereğince adli para cezasını her zaman ödeyerek tahliye edilebilir. Para cezasından hükümlünün kamu yararına çalıştığı iş günü ve hapiste geçirdiği süreler düşülür.
-1 yıl hapis cezası kaç para ?
Hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi söz konusu olmuşsa mahkeme adli para cezasına ilişkin hesaplama yapar. 2.3.2024 tarihinden önce işlenen suçlar için bu bedel 7300 TL-36.500 TL arasında değişiklik gösterir. 2.3.2024 tarihinden sonra işlenen suçlar için ise 36.500 TL-182.500 TL arasında değişiklik gösterir.
-6 ay hapis cezası kaç para ?
Hapis cezası adli para cezasına çevrilmiş ve suç 2.3.2024 tarihinden önce işlenmişse bedel 3600-18.000 TL arasında, suç 2.3.2024 tarihinden sonra işlenmişse bedel 18.000 TL-90.000 TL arasında değişiklik gösterir.
-10 bin gün adli para cezası ne kadar?
Suç 2.3.2024 tarihinden önce işlenmişse bedel 200.000 TL-1.000.000 TL arasında, suç 2.3.2024 tarihinden sonra işlenmişse bedel 1.000.000 TL- 5.000.000 TL arasında değişiklik gösterir.
-5000 gün adli para cezası ne kadar ?
Suç 2.3.2024 tarihinden önce işlenmişse bedel 100.000 TL-500.000 TL arasında, suç 2.3.2024 tarihinden sonra işlenmişse bedel 500.000 TL- 2.500.000 TL arasında değişiklik gösterir.
-10000 gün adli para cezası ne kadar ?
Suç 2.3.2024 tarihinden önce işlenmişse bedel 200.000 TL-1.000.000 TL arasında, suç 2.3.2024 tarihinden sonra işlenmişse bedel 1.000.000 TL- 5.000.000 TL arasında değişiklik gösterir.
Adli para cezasının ödenmemesi hükümlünün özgürlüğünün kısıtlanmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle alanında uzman bir avukata danışmanız tavsiye edilir.
Av.Sema Nur Deveci Ustundağ
Av.Hüseyin Acar
