1.BOŞANMA DAVASI NEDİR?
Boşanma davası; evlilik birliği içerisinde bulunan taraflardan birinin ya da karşılıklı her ikisinin, evlilik birliğini sona erdirme iradesiyle açmış olduğu davalardır. Boşanma sebepleri, 4721 sayılı Medeni Kanun’un 161-165. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Kanuna göre boşanma sebepleri şunlardır;
1.Zina (madde 161)
2.Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış (madde 162)
3.Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme (madde 163)
4.Terk (madde 164)
5.Akıl hastalığı (madde 165)
6.Evlilik birliğinin sarsılması (madde 166)
Medeni Kanun’a göre işbu sebepler ile eşlerden biri diğerine karşı boşanma davası açabilir. Açılan boşanma davaları çekişmeli olabileceği gibi anlaşmalı da olabilir. Son günlerde anlaşmalı boşanmaların sayısında ciddi bir artış söz konusudur.
2.BOŞANMA SEBEPLERİ NELERDİR?
Taraflardan biri zina sebebiyle boşanma davası açmak istiyorsa bunu zinayı öğrenmesinden itibaren 6 ay içerisinde ve her halde sebebin meydana gelmesinden itibaren 1 yıl içerisinde yapmalıdır; aksi halde bu sebeple boşanma davası açma hakkı düşecektir. Aynı şekilde eş, zina yapan diğer eşi affetmiş ise zina sebebine dayanarak dava açma hakkını kullanamayacaktır.
Boşanma sebeplerinden olan hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış sebebine dayanan boşanma davaları içinde zina sebebine ilişkin benzer hükümler bulunmaktadır. Dava açmaya hakkı olan eş, boşanma sebebini öğrenmesinden itibaren 6 ay içerisinde ve her halde sebebin meydana gelmesinden itibaren 5 yıl içerisinde dava açma hakkına sahiptir, aksi halde dava hakkı düşecektir. Haklı olan eş, diğer eşi affederse dava açma hakkını kullanamayacaktır.
Eşlerden biri, evlilik birliğinden doğan hükümleri yerine getirmemek amacıyla ya da haklı bir sebep göstermeksizin diğer eşi terk eder ve ortak konutu terk eder ve dönmez, bu ayrılık en az 6 ay sürmüş ise ve hâkim ya da noter tarafından terk eden eşe gönderilen ihtarname cevapsız kalmış ise terk edilen eş boşanma davası açabilir. Diğerini ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır. Terk sebebiyle açılacak olan boşanma davasından önce, davaya hakkı olan eşin istemi üzerine hakimin yapacağı ihtar ile terk eden eşe iki ay içinde ortak konuta dönmesi gerektiği ve dönmemesi hâlinde doğacak sonuçlar hakkında uyarı yapılır. Bu ihtar ilan yoluyla da yapılabilir. ihtarın yapılabilmesi için; boşanma davası açmak için belirli sürenin dördüncü ayının bitmesi gerekir ve ihtardan sonra iki ay geçmedikçe ter sebebine dayalı boşanma dava açılamaz.
Eşlerden birinin resmi bir kurumdan alınmış olan rapor ile onaylanmış bir akıl hastalığı mevcutsa ve bu sebepten dolayı ortak hayat diğer eş için çekilmez hale gelmiş ise, hastalığın geçme ihtimalinin de olmaması kaydıyla bu eş boşanma davası açabilir.
Eşler için ortak hayat çekilmez hale gelmiş ise, evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebebiyle eşlerden her birinin boşanma davası hakkı vardır. Davacı taraf evliliğin çekilmez hale gelmesinde daha kusurlu ise, davalı tarafın boşanmaya ya da davacı tarafın diğer taleplerine itiraz etme hakkı vardır. Bu durumda itiraz kötü niyetli yapılmışsa ve evlilik birliğinin devamının taraflar ve müşterek çocuklar için yararlı olmadığı açıksa itiraz dikkate alınmadan boşanmaya karar verilir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanun’unda çekişmeli ve anlaşmalı boşanma ayrımı açıkça belirtilmemiştir. Ancak Kanunun 161-166 maddeleri arasındaki hükümler uyarınca iki çeşit boşanma tür meydana gelmektedir.
3.ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI NEDİR?
Tarafların, boşanma ve/veya boşanmanın şartları hususunda anlaşmaya varamadığı durumlarda açılan boşanma davasıdır. Çekişmeli boşanma davası, eşlerden birinin açmış olduğu dava için diğer eşin boşanmaya veya boşanmanın hukuki sonuçlarına (velayet, nafaka, tazminat vb.) itiraz etmesi sonucu meydana gelir.
Çekişmeli boşanma davaları yukarıda belirtilen sebeplerden yalnızca biri için açılabileceği gibi, birden fazla sebep de gerekçe olarak gösterilebilir. Günümüzde özellikle zina ve evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebepleri en çok görülen boşanma sebeplerdir. Çekişmeli boşanma davaları tabiatları gereği tarafları ve hatta müşterek çocukları yıpratan, ayrıca oldukça uzun süren davalardır.
4.ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASI NEDİR?
Taraflar boşanma ve ferileri hakkında anlaşmaya varmış ve serbest iradeleri ile evlilik birliğini bitirmeye karar vermişler ise, taraflardan biri tarafından anlaşmalı boşanma davası açılır. Anlaşmalı boşanma davası açılırken yapılacak olan boşanma protokolü ile, tarafların velayet, mal rejimi, nafaka, tazminat, ortak konut gibi her türlü konuda anlaşmaya varmaları ve bu protokolü imzalamaları gerekmektedir. İşbu protokol boşanma davası ile birlikte mahkemeye sunulur, ancak TMK 166. Madde uyarınca hâkim tarafları bizzat dinlemeden ve boşanma iradelerinin serbest olduğuna kanaat getirmeden boşanmaya karar vermez.
Taraflar arasında açılan anlaşmalı boşanma davaları çekişmeliye dönüşebileceği gibi, çekişmeli boşanma davaları da anlaşmalıya dönüşebilir. Burada tamamen tarafların iradeleri ve anlaşabilmeleri belirleyicidir. Örneğin çekişmeli boşanma davası sırasında tarafların anlaşması halinde, davanın her aşamasında dosyaya bir anlaşmalı boşanma protokolü sunularak dava, anlaşmalı boşanma davasına dönüştürülebilir.
5.BOŞANMA DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME NERESİDİR?
Boşanma davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemeleri ya da Aile Mahkemesi sıfatı ile Asliye Hukuk Mahkemeleridir.
Yetkili mahkeme, boşanma davasını açan tarafın ya da davalı tarafın yerleşim yeri veya boşanma davası açılmadan 6 ay önce birlikte ikamet ettikleri yer mahkemesidir.
Avukat Busem Erdoğan İskurt
Avukat Hüseyin Acar
Reşit Hukuk Danışmanlık
